Wie zet Noord-Korea écht op de agenda?

JOB DEGENAAR, DICHTER en VOORZITTER VAN HET WRITERS IN PRISON COMMITTEE VAN PEN NEDERLAND

Noord-Korea is een gevangenis waarvan de deur geopend moet worden. Maar wie gaat dat doen? Dichter Job Degenaar ziet een rol voor ons land weggelegd.

Sinds de Verenigde Naties de universele mensenrechten in 1948 uitriepen als gemeenschappelijke norm voor alle volkeren en naties, is iedereen vrij en gelijkwaardig geboren, heeft iedereen recht op leven in vrijheid en veiligheid, mag niemand in slavernij of in foltering worden vastgehouden en heeft iedereen vrijheid van meningsuiting, vereniging en vergadering. In 1991 ondertekende Noord-Korea de mensenrechten. Maar marteling, langdurige celstraf en/of executie vanwege een afwijkende mening zijn allerminst ongewoon. En: wie een bijbel of koran bezit, belandt in een strafkamp. 'Eeuwig President' Kim Il-sung zei ooit dat anti-regeringsgedrag en staatsvijandigheid tot de derde generatie gestraft moeten worden.

Eind oktober 2013 woonde ik in het Literature House in Seoul een eerste ontmoeting tussen Noord- en Zuid-Koreaanse schrijvers bij, georganiseerd door het Korean Pen Center en het in 2012 opgerichte North Korean Writers in Exile Pen Center. De wederzijdse haat vanwege de driejarige oorlog (1950-1953), die circa twee miljoen Koreanen het leven kostte, had zestig jaar bestand nodig gehad om te bekoelen. De ruim vijftig aanwezigen deelden hun zorgen over de Noord-Koreaanse collega's, die vanaf het eerste schrijfproces uitsluitend de Grote Leider en het lopende systeem moeten dienen.

Satirische gedichten
Een van hen, Do Myunghak, nu secretaris van de Noord-Koreaanse Pen-in-ballingschap, kreeg in 2006 drie jaar celstraf vanwege twee met de hand geschreven satirische gedichten over het regime en zijn slaafse volk, die nooit voor publicatie bedoeld waren. Hij liet ze lezen aan een vriend, Hwang, die geheim agent bleek en ze fotografeerde. Do werd beschuldigd van 'opruiende propaganda'. Zijn bewakers werd opgedragen hem 'ruw te behandelen'. Psychologische behandelingen werden afgewisseld met fysieke. Soms moest hij de hele dag onbeweeglijk staan of zitten of met zijn haren de vloer dweilen, geknield op de grond en met zijn hoofd, dat 'geïnfecteerd was met verkeerde gedachten', naar links en rechts draaiend. Om water te verkrijgen, moest hij voortdurend zijn hoofd in een sterk verontreinigde wc-pot dopen.

Door omkering van de bewijslast - zijn 'vriend' had zelf de gedichten in Myunghaks handschrift geschreven om er beter van te worden - werd hij vrijgesproken.

Het beleid van Kim Jong-un evenaart dat van zijn voorgangers. Angst voor politiek gewin van de vijand bepaalt voortdurend de houding van Pyongyang. In een geciviliseerde samenleving als de onze zou dit 'vergeten land', waar hongersnood vanaf de jaren negentig bijna drie miljoen slachtoffers heeft gemaakt, waar ruim 200.000 politieke gevangenen hun leven in concentratiekampen slijten en al zes decennia één familie de macht uitmaakt, ondersteund door een groot politioneel en militair apparaat, een geheime dienst en nucleaire wapens, bovenaan de politieke agenda moeten staan. De grootschalige mensenrechtenschendingen en het nucleaire gevaar, met mogelijk miljoenen slachtoffers tot gevolg, roepen om bezinning. Isolatie leidt tot dusver nergens toe. Alleen respect en wederzijds vertrouwen kunnen mijns inziens de paranoia tussen Noord en Zuid wegnemen.

Gevangenisdeur
Een gevangenisdeur is alleen van buiten te openen. Nederland zou een prachtige rol als bemiddelaar kunnen vervullen binnen het Europees Parlement. Want anders dan landen als China, Japan, de VS of Rusland heeft ons land geen belangen bij de huidige situatie. Welke partij brengt een gesprek tot stand met de bewakers van deze landsgrote gevangenis?

(Trouw, 20.02.2014)