Wo

16

mei

Jan Pranger weet nu precies wat de Lemster Toer zag

Interview in GrootdeFryskeMarren, mei 2018, door Wim Walda

Wat zag de Lemster Toer?

 

Hij is de spin in het web, van de ‘Lemster mienskips- concertenreeks’, ‘Wat zag de Lemster Toer’. Jan Pranger (71) is voormalig hoofdinspecteur van politie en bedenker van ‘Wat zag de Lemster Toer’, een project waarmee hij in het kader van Leeuwarden Fryslân Culturele Hoofdstad van Europa 2018, heel muzikaal Lemmer in het spier heeft gekregen. Hoe is dat zo gekomen? 

 

“Als hobbymatig houtdraaier ben ik aangesloten bij de FRIA, de vakvereniging van beeldende kunstenaars in Friesland en als zodanig was ik redelijk goed op de hoogte van wat er in Leeuwarden op stapel stond in het kader van LF2018. Er was in het bidbook een categorie evenementen onder de noemer ‘Mienskip’ ingeruimd, maar er kwam niet zo veel ‘van de haspel’. Dus vroegen de gemeente Leeuwarden, de Raad van Friese kerken en het Prins Bernard cultuurfonds in 2016 aan Jos Thie: ‘Kun jij eens kijken of jij dat onderwerp vlot kunt trekken?’

 

WAT ZAG DE LEMSTER TOER Het totale programma van ‘Wat zag de Lemster Toer’ is qua tekst en muziek gebundeld in een boekwerk (oplage 2000 stuks – 84 blz.) en verkrijgbaar tijdens de concerten en bij Primera Lemmer. ‘Wat zag de Lemster Toer’ is een uniek document voor het nageslacht van en voor de ‘Mienskip’.

 

Thie heeft vervolgens een aantal kosters opgezocht met de vraag: ‘Ken jij mooie verhalen en anekdotes over deze kerk’? Hij kwam thuis met een schat aan verhalen over wat er in de loop der eeuwen in en om de vaak eeuwenoude kerken was gebeurd. Zijn advies aan de opdrachtgevers was dan ook: ‘Als je wat wilt doen met de mienskip, dan moet je die verhalen ophangen aan de kerken. Project ‘Ûnder de Toer’ was geboren.

 

DRIEMANSCHAP Het organisatiecomité was daarmee rond; Feike van Tuinen voor de muziek, Job Degenaar voor de teksten en Jan Pranger als projectleider. Pranger: “Een belangrijke rol is in het verhaal weggelegd voor drie bijzonder tot de verbeelding sprekende Lemsters: Epke Zonderland, Rintje Ritsma en Sjinkie Knegt en in de muziek van Feike hoor je Epke aan de rekstok zwaaien, en Rintje en Sjinkie over het ijs glijden. Prachtig mooi.”

 

DE LEMSTER TOER De voor de hand liggende vervolgvraag was: ‘Wie heeft er ideeën?’ “Nou, die had ik wel” vertelt Pranger glimlachend. “De Lemster Toer is 300 jaar oud en gelegen in een gebied waar handel, scheepsbouw en visserij en later toerisme erg belangrijk waren. Bovendien is Lemmer het geboortedorp van de nodige ‘helden’, zoals Rintje Ritsma, Epke Zonderland, Sjinkie Knegt, Annemarie Thomas, regisseur Pieter Verhoef, econoom Jan Pen, spindokter Jack de Vries etc. Aan verhalen dus geen gebrek.” “De titel moest een open vraag zijn en werd ‘Wat zag de Lemster Toer’? Want dat prikkelt de nieuwsgierigheid en roept een reactie op: ‘Ja dat willen wij ook wel eens weten’. Ik heb na een gesprek met Jos Thie een uitgebreid plan gemaakt, inclusief de financiële dekking. Om een lang verhaal kort te maken: van de 82 ingediende projecten werden er uiteindelijk 32 goedgekeurd, waaronder dat van de Lemster Toer.”

 

SUBSIDIE Dat betekende dat er subsidie ‘los zou komen’ van de LF2018 organisatie, de Raad van Friese Kerken, Prins Bernard Cultuurfonds, en uiteraard niet te vergeten de gemeente De Fryske Marren, die in de vorm van adviezen maar ook in klare euro’s enorm veel steun heeft geboden. Omdat de subsidie alleen aan een rechtspersoon kan worden toegekend, heb ik het ondergebracht bij het Lemster Mannenkoor, waar ik bestuurslid van ben. Voorzitter Lammert Wassenaar was meteen ‘vlak voor’. Het Lemster Mannenkoor heeft 120 leden en is gewend om in hoog tempo grote projecten in elkaar te borduren.”

 

LEMSTER TOER Terug naar de Lemster Toer. “Ik had tekst nodig” vertelt Pranger “Voor de liederen en de anekdotes. Daarvoor heb ik Neerlandicus, vertaler, schrijver en dichter Job Degenaar benaderd. Job maakt prachtige gedichten, is getrouwd met een Lemster meisje en woont hier ook. De teksten moesten gaan over Lemmer, de Lemsters, de Toer en het historische belang hiervan door de eeuwen heen. Maar ook over de inrichting en de stijlelementen van de van oorsprong Nederlands Hervormde kerk, zoals de prachtig gebeeldhouwde preekstoel, de ornamenten, de plafondschilderingen, het Ypma-orgel en de antieke stoelen.” “Tijdens mijn onderzoek naar de historie van de kerk en Lemmer, kwam ik een vertaalde Friese dichtbundel tegen van Fedde Schurer die zijn lagere schoolperiode in Lemmer doorbracht en later onderwijzer werd aan diezelfde lagere school. Dat betrof een vertaling van werk van Heinrich Heine, mooie gedichten in prachtig Fries. Ik ben daarmeenaar Feike van Tuinen gestapt, componist én dirigent van het Lemster Mannenkoor en dat heeft geresulteerd in de ‘Trye Heinelieten’, een primeur, want nog nooit werden deze gedichten op muziek uitgevoerd.”

 

“Toen het hele project in de steigers stond heb ik de vraag bij de Lemster gemeenschap neergelegd: ‘Wie doet er mee’? Dat een zo eenvoudige vraag zo’n storm aan reacties los zou maken hadden wij in onze stoutste dromen niet verwacht. Maar het betekende meteen een luxeprobleem. Want om iedereen tot zijn recht te laten komen en de verwachte aantallen toeschouwers te kunnen herbergen, zou het op zijn minst een soort feuilleton moeten worden bestaande uit meerdere concerten. En zo is geschied. Er komen acht concerten waarin ruim 300 amateurmusici in tekst en muziek laten horen wat de Lemster Toer in 300 jaren zag. Op 2 en 3 juni (beide dagen een middag- en een avond-uitvoering) en op 27, 28, 29 en 30 september in de Hervormde Kerk te Lemmer. Een andere primeur, naast de Heinelieten is de ‘Suite oer de Lemster Toer’, geschreven voor de drie deelnemende korpsen door eveneens Feike van Tuinen in het “United Brass” concert. Als actuele blik van de Lemster Toer vertolken de koren hun visie op de eerdergenoemde Lemster Kampioenen: Rintje Ritsma, Sjinkie Knegt en Epke Zonderland. Drijvende kracht achter het concert “Lemsters Under de Toer” op 3 juni 2018 is Stoffel Zandstra; hij is de spin in het web van de Lemster zangcultuur.”

 

Zo efficiënt en zakelijk als projectleider Jan Pranger zijn betoog over de Lemster Toer begon, zo lyrisch eindigt hij zijn verhaal. Hij zou nog wel een half uurtje door kunnen gaan…

 

Op de bijgaande foto, v.l.n.r. Job Degenaar, Jan Pranger, Feike van Tuinen

 

Alle concerten in de NH Kerk te Lemmer. Toegangsprijs 5 euro

Openingsconcerten

‘Lemmer Cantate’

2 juni 2018 / 16:00 uur en 20:00 uur Lemster Mannenkoor, Solisten Jannie Brandsma en Stoffel Zandstra.

28 september 2018 / 20:00 uur Uitvoering ‘Lemmer Cantate’. Componist Pier Hoekstra. Koor en Harmonie Excelsior, St. Ceciliakoor en Kinderkoor Intermezzo.

‘Lemsters under de Toer’ 3 juni 2018 / 16:00 uur en 20:00 uur Tuff Enuff (Jan Scheffer-blues), Lemster Wiven, Shanty’s, Sadwaande en Lemster Folk. Coördinatie Stoffel Zandstra.

‘Lemmer in Koor’ 27 september 2018 / 20:00 uur Sjongersnocht, Salvation, Poptoan en Cantemus Dominum.

‘Brass United’ 29 september 2018 / 20:00 uur Premiere uitvoering ‘Suite de Lemster Toer’. Componist Feike van Tuinen. Excelsior, Crescendo en Nij Libben/Ús Ideaal.

Groot Slotconcert ‘Wat zag de Lemster Toer’ 30 september 2018 / 20:00 uur Lemster Mannenkoor en vele solisten.

Organisatie van het project: Lemster Mannenkoor Voorverkoop alle concerten via: www.lemstermannenkoor.nl, Primera Lemmer, Bruinsma Kaas, Noten en Wijn en via de penningmeester (e-mail: fekaneel@hetnet.nl)